Działania zrealizowane na potrzeby powstającego skansenu – Parku Edukacyjnego „Branice” w ramach projektu „Przestrzeń historii – mapy etnograficzne dawnych wsi dzisiejszego Krakowa”, miały na celu zebranie i zachowanie informacji o dziedzictwie terenów, na których powstały kombinat metalurgiczny i dzisiejsza Nowa Huta. W sierpniu zakończono etnograficzne badania terenowe i aktualnie powstają dwie mapy etnograficzne – Pleszowa i Branic.

Do realizacji projektu Kraków Nowa Huta Przyszłości SA zaprosiła Stowarzyszenie „Pracownia Etnograficzna”  im. Witolda Dynowskiego z Warszawy, którego badaczki w dwóch dwuosobowych zespołach od lipca do sierpnia realizowały etnograficzne badania na terenach dawnych wsi Pleszów i Branice (z przysiółkami Stryjów, Chałupki, Wola Rusiecka i Kępa Grabska), poprzedzone spotkaniami z mieszkańcami w Klubie Herkules i w siedzibie Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Pleszowskiej.

Świat, którego nie ma

Grupą docelową byli seniorzy, jednak projekt miał charakter międzypokoleniowy i przyciągnął mieszkańców w różnym wieku zainteresowanych dziedzictwem swoich przodków. Z dużym zaangażowaniem dzielili się wspomnieniami, które pozwoliły ożywić tradycje związane z kulturą wsi, zwizualizować obraz Pleszowa i Branic przed budową kombinatu metalurgicznego. Niezwykle istotne okazały się wspomnienia z początków funkcjonowania Huty im. Lenina, która na zawsze odmieniła życie wsi. W rozmowach z mieszkańcami Branic i przysiółków dominowała zależność wsi od dworu i nieistniejącego folwarku w Woli Rusieckiej (przysiółek Branic) oraz zmian wynikającychz regulacji Wisły. Rozmówcy opisywali m.in., gdzie znajdowały się kuźnie i gdzie zamawiano wyszywanie gorsetów, gdzie odbywały się najważniejsze uroczystości, skąd wzięła się nazwa „Olędry”, do czego służyły „błonie” i gdzie w Branicach znajdowało się „Piekło”. Tematem łączącym przeszłość z teraźniejszością mieszkańców tych okolic są m.in. przydrożne kapliczki, o które dbają i przy których do dziś odbywają się nabożeństwa.

Ocalmy od zapomnienia

Do końca października potrwa opracowywanie wszystkich nagrań, zdjęć i dokumentów pozyskanych podczas badań etnograficznych, ale już widoczne są pierwsze efekty projektu, które zobaczymy, biorąc do ręki mapy etnograficzne dawnych wsi Pleszów i Branice. Prezentacja map, efektów badań terenowych i spotkanie finałowe z uczestnikami projektu oraz wszystkimi zainteresowanymi odbędzie się w niedzielę, 23 listopada o godz. 17.30 w Klubie Karino Ośrodka Kultury Kraków-Nowa Huta przy ul. Truskawkowej 4. Wstęp wolny.

Kraków Nowa Huta Przyszłości SA i Stowarzyszenie „Pracownia Etnograficzna” im. Witolda Dynowskiego z Warszawy serdecznie zapraszają. Aktualności dotyczące Parku Edukacyjnego „Branice” można śledzić na stronie: knhp.com.pl oraz na profilu facebookowym (Park Edukacyjny Branice).

***

Projekt „Przestrzeń historii – mapy etnograficzne dawnych wsi dzisiejszego Krakowa” dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.

Autor: Anna Wózek